Global moliya maydonida kechayotgan so'nggi voqealar dollar kursiga bevosita ta'sir qilmoqda. Quyida FZT qarori, AQSH–Xitoy kelishuvi va oltin narxi pasayishining O‘zbekiston valyuta bozoriga qanday ta'sir qilishini batafsil tahlil qilamiz.

1. FZTning foiz qarori va uning bozorlarga ta'siri

AQSh Federal Zaxira tizimi (FZT) foiz stavkasini 25 bazaviy punktga pasaytirib, 3,75–4% darajasida qoldirdi va kvantitativ qisqartirish (QT) dasturini yakunladi. Bu qaror investorlarda xavfga bo'lgan munosabatni o'zgartirdi: bir tomondan dollarni zaiflashtirish kutilgan, lekin bozorda — bu yangilikni ko'pchilik kutgan va oldindan baholangan edi.

2. AQSH–Xitoy uchrashuvi va global barqarorlik

Tramp va Si Szinpin o'rtasidagi muzokaralar, xususan noyob yer elementlari va muhim minerallar sohasidagi kelishuv, shuningdek Xitoyning fentanilga qarshi kurashdagi siyosati — bozorda xavflarni kamaytirdi. Savdo tariflarining qisman pasayishi va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining qayta sotib olinishi — iqtisodiy aloqalarni yumshatib, bozorlar uchun ijobiy signal berdi.

3. Nega oltin narxi tez sur'atda pasaydi?

So'nggi pasayish bir nechta omillar bilan izohlanadi:

• FZT qarori oldindan bozor tomonidan singdirilgan — investorlar foyda olish uchun oltinni sotdi.
• AQSH iqtisodiy ko'rsatkichlari kutilganidan yaxshiroq chiqishi dollarning mustahkamlanishiga olib keldi.
• Geosiyosiy xavf pasayishi — investitsiyalar "risk-on" aktivlarga yo'naltirildi.
• Xitoyning oltin importi kamaygani — global talabga bosim yaratdi.

4. Bu o'zgarishlar O'zbekiston uchun nima anglatadi?

O‘zbekiston valutasi — so'm — global oqimlarga sezgir. Quyidagi oddiy jadval asosiy kanallarni ko‘rsatadi:

Qisqacha: dollar kursi bugun qisqa muddatda nisbatan barqaror bo'lishi mumkin, lekin kelajakdagi o'zgarishlar jahon iqtisodiy ko'rsatkichlariga bog'liq.

5. Amaliy tavsiyalar — kimga va nima uchun muhim?

• Importchilar: Kredit va narx strategiyalarini qayta ko'rib chiqish; zaxira valyutasini diversifikatsiya qilish.
• Eksportchilar: Valyuta riskini rejalashni ko'rib chiqish; oltin va neft narxlaridagi imkoniyatlarni tahlil qilish.
• Ishlab chaqiruvchilar va oddiy fuqarolar: Katta miqdordagi valyuta sotib olishni hozircha kechiktirish yoki foiz/omadlarni taqqoslash.

Xulosa

Global siyosiy burilishlar — FZT qarori va AQSH–Xitoy kelishuvi — dollar kursiga bevosita ta'sir ko'rsatmoqda. O‘zbekiston sharoitida bu ta'sir asosan o'rta muddatda seziladi: import, eksport va zaxira siyosatlaridagi o'zgarishlar orqali so'm qiymati o'zgaradi.