Stavkani pasayishi iqtisodiyotda real ijobiy foyiz stavkalarini saqlab turadi. Markaziy bank 2015-yildan buyon ilk bora asosiy stavkani 16% dan 15% ga pasaytirdi. "Ichki talablarning pasayishi sharoitida iqtisodiy faolligning sekinlashishi fonida inflyatsiyaning pasayish tomoniga qaratilgan prognozini qayta ko'rib chiqib shunday xulosaga kelishdi", - deyishdi MB matbuot xizmati.

Yangilangan prognozlarga ko'ra, 2020-yilning oxirida yurtimizda inflyatsiya darajasi boshlang'ich baholarga nisbatan 1 foizga pasayadi va 11-12,5% ni tashkil etadi.

Iqtisodiy aktivlik va makroiqtisodiyot prognozlar

Mart oyidan boshlab butun jahonda iqtisodiy o'sish va iqtisodiy faollik ko'rsatkichlarning pasayishi kuzatilmoqda.

Bu jarayon o'z o'rnida ichki talabning pasayishiga olib keladi.

Iqtisodiy faollikning pasayib ketishi birinchi navbatda bank tizimidagi tranzaktsiyalar soniga ta'sir etdi. Tranzaktsiyalar soni o'tgan yilning mart oyiga nisbatan 6 foizga pasayib ketdi.

2020-yil aprel oyining birinchi o'n kunligida to'lov terminallari orqali bajarilgan tranzaktsiyalar hajmi 25,9 foizga kamaydi.

Respublika tovar-xomashyo birjasida shartnomalar soni keskin kamayib ketdi. Shu jumladan, aprel oyining birinchi ikki haftasida bajarilgan savdo-sotiqlar hajmi 28 foizga kamaydi. Iqtisodiyotda kreditlash faolligi ham kamayadi. Yanvardan aprel oyigacha banklardan berilgan kreditlar qoldiqlar oqimi 3,5 p.p. ga pasayib 7 foizni tashkil etdi.

Banklar jismoniy va yuridik shaxslarning 16,4 trln so'mlik kreditini to'lash muddatini uzaytirib berdi.

Bularning barchasi bankga pul kirimi kamayganligi sababli kredit ajratish imkoniyatini cheklab qo'yadi.

Inflyatsiya va inflyatsiya prognozlari

Inflyatsiya darajasi ilk bor berilgan prognozlarga ko'ra tez pasaymoqda - mart oyida yillik inflyatsiya 13,6 foizni tashkil etdi.

2020-yilning birinchi kvartalida narxlar ko'tarilishi 1,5 p.p. gacha sekinlashdi va 2,8 foizni tashkil etdi, bu ko'rsatkich oldingi prognozlarga qaraganda 0,5 p.p. ga past.

Inflyatsiyaning bunaqa ko'rsatgichi ma'lum bir vaqt davrida bir necha nazorat qilinadigan narxlarning o'zgarmas qolishi va yanvar-fevral oylaridagi valyuta kursining asosan dollar kursi nisbiy barqarorligi evaziga boshlang'ich inflyatsiyaning sekinlashganligi sabab.

Aholining inflyatsiya prognozlari mart oyida o'zgarmas 15,5% qoldi. Iqtisodiyotda inflyatsiya darajasining keyingi pasayishi va karantin cheklanishlarining yumshashi o'z o'rnida inflyatsiya prognozlarining pasayishiga olib keladi.

Inflyatsiya bo'yicha prognozlar.

Iqtisodiyotning kutilayotgan joriy yangilangan prognoz ko'rsatkichlariga qaraganda 2020-yilning oxirida inflyatsiya 11-12,5 foizni tashkil etadi. Bunga bir necha faktorlar isbot bo'ladi:

Birinchidan, iqtisodning tashqi va ichki faolligi pasayishi aholining daromadiga ta'sir etadi, bu esa birinchi ehtiyoj guruhiga kirmaydigan mahsulotlarga bo'lgan talabning pasayishiga olib keladi.

Ikkinchidan, bir qator asosiy mahsulotlar va ularning xomashyosi importiga qo'yiladigan nol miqdorli bojxona bojlari va aktsiz solig'i karantin vaqtida katta talabga ega bo'lgan mahsulotlarning narxini keskin oshib ketishiga yo'l qo'ymaydi.

Uchinchidan, energotashuvchilarga bo'lgan narxlarni oshirmaslikka qaror qilindi. Dunyoda ularning narxi tushayotganini hisobga olsak, bu inflyatsiyaga ta'sir etmaydi.

To'rtinchidan, karantin sharoitida ba'zi bir mahsulotlarning narxi oshishi vaqtinchalikdir. Yangi hosilni yig'ib olish natijasida keyingi oylarda bozorda mahsulotlarning oshishi va hukumatimiz qabul qilayotgan choralar narxlarni barqaror qolishini ta'minlaydi.

Bundan tashqari, bu faktorlar devalvatsiyaning ichki narxlarga bo'lgan nojo'ya ta'sirini yumshatishga yordam beradi.

O'z o'rnida Markaziy bankning interventsiyalari ichki valyuta bozorida oltin valyutalar neytralligi printsipida tuzilgan va ayrboshlash kurslariga ta'sir qilmaydi.

Pul-kreditlash shartlari

2020-yilning mart aprel oylarida likvidlik darajasi bank tizimini barqaror ushlab turish uchun yetarli edi. Banklarga likvidlikni ta'minlash hamda ortiqcha likvidlikni absorbatsiyalash maqsadida banklarda pul operatsiyalaridan foydalanish asosiy stavkaning yaqinida foiz stavkalari hosil bo'lishiga olib keldi. Joriy yilning mart oyida valyuta bozorida o'rtacha foiz stavkasi 16 % ni tashkil etdi, aprel oyining o'tgan davrida esa bu ko'rsatkich 16,6 % ni tashkil etgan edi. 2020-yilning o'tgan davrida aholining muddatli depozitlar qoldig'i milliy valyutada 10,2% ga, ya'ni 714 mlrd so'mga oshdi, chet el valyutasida muddatli depozitlar qoldig'i esa 1,2% ga, ya'ni 67 mlrd so'mga oshdi.

Inflyatsiyaning pasayib turgan paytida asosiy stavkaning pasayishi ijobiy real foiz stavkalarni saqlab turishga va milliy valyutada depozitlarni jalb etuvchanligini ta'minlaydi.

Noaniqliklar va xavflar

Koronavirusning iqtisodga ta'siri davomiyligi darajasi noaniq bo'lib qolmoqda. Tashqi iqtisod yomonlashib borayotgan paytda yilning oxirida yurtimizga kelayotgan pul o'tkazmalari hajmi keskin pasayib ketishi kutilmoqda. Markaziy bank ichki va tashqi ta'sirlar ostida inflyatsiyaning faktorlari va xavflarini chuqur o'rganishda davom etadi va inflyatsiya prognozlari tuzilishdan kelib chiqqan holda asosiy stavkalar bo'yicha mos yechimlarni qabul qiladi.

Добавить комментарий